Bầu cử tổng thống Sri Lanka: Cuộc giằng co giữa Ấn Độ và Trung Quốc

New Delhi – Sau Maldives, cuộc bầu cử tổng thống sắp tới ở Sri Lanka đã trở thành một chiến trường lớn để hai gã khổng lồ châu Á – Ấn Độ và Trung Quốc – tranh giành ảnh hưởng. Các nhà phân tích chỉ ra rằng kết quả của cuộc bầu cử này có thể thay đổi luật chơi, có khả năng định hình lại chính sách đối ngoại của quốc đảo này và quyết định mối quan hệ trong tương lai của nước này với Ấn Độ và Trung Quốc, hai cường quốc khu vực.

Tầm quan trọng chiến lược của Sri Lanka

Thứ Bảy, ngày 21 tháng 9 năm 2024, cử tri Sri Lanka sẽ chọn tổng thống tiếp theo trong số 39 ứng cử viên đã được phê duyệt, đây là số lượng ứng cử viên lớn nhất trong lịch sử bầu cử tổng thống Sri Lanka.

Sri Lanka nằm ở Ấn Độ Dương và vị trí địa lý của nước này có ý nghĩa chiến lược cực kỳ quan trọng. Quốc đảo này nằm trên một số tuyến đường biển quan trọng nhất thế giới và là đối tác quan trọng của Ấn Độ và Trung Quốc trong các chiến lược khu vực rộng lớn hơn của họ. Người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Sri Lanka có thể ảnh hưởng sâu sắc đến bản chất mối quan hệ của hòn đảo này với các nước láng giềng, đặc biệt là trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị tiếp diễn ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Những thách thức kinh tế mà Sri Lanka phải đối mặt cũng khiến nước này trở thành tâm điểm của các cường quốc bên ngoài. Đất nước này đang phải vật lộn với hàng núi nợ, phần lớn là từ các khoản vay của Trung Quốc và trái phiếu chính phủ quốc tế. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc kinh tế trầm trọng, khiến các nhà lãnh đạo chính trị phải đàm phán với Trung Quốc để có những điều kiện có lợi hơn hoặc tìm kiếm viện trợ từ các nước khác, trong đó có Ấn Độ, để giảm bớt gánh nặng nợ nần. Những thách thức kinh tế địa phương và nhu cầu phát triển của đất nước có thể khiến chính phủ dễ tiếp nhận viện trợ tài chính hoặc đầu tư từ các quốc gia đưa ra các điều kiện thuận lợi nhất.

Imran Furkan, Giám đốc điều hành của công ty phân tích rủi ro và địa chính trị Tresync, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ ở Colombo:"Trước cuộc bầu cử tổng thống sắp tới của Sri Lanka, ảnh hưởng của Ấn Độ và Trung Quốc ngày càng trở nên đáng kể, mặc dù mức độ tham gia của họ từ lâu đã cao. "

"Kết quả bầu cử sẽ quyết định liệu Sri Lanka hướng nhiều hơn đến Ấn Độ hay Trung Quốc vì mối quan hệ đối tác kinh tế và chiến lược. Điều này có thể liên quan đến việc điều chỉnh trọng tâm của các dự án cơ sở hạ tầng, hiệp định thương mại và hợp tác an ninh. Chúng tôi đã học được nhiều điều sau cuộc bầu cử năm ngoái Năm 2005 và 2015 Cả hai đảng đều nhìn thấy xu hướng này nên bất kể kết quả bầu cử thế nào, cả hai đảng sẽ có sự chuẩn bị tốt hơn để xây dựng các chính sách thực dụng

Xung đột lợi ích giữa Ấn Độ và Trung Quốc

Cả Ấn Độ và Trung Quốc đều có lợi ích trong việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng của Sri Lanka, bao gồm các cảng, đường sá và các dự án năng lượng. Trung Quốc đặc biệt tích cực thông qua Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI), thúc đẩy đầu tư cơ sở hạ tầng quy mô lớn. Mặc dù khởi đầu muộn nhưng Ấn Độ cũng đang tăng cường đầu tư vào năng lượng, cảng và các lĩnh vực khác.

Yasiru Ranaraja, người phụ trách sáng kiến ​​“Một vành đai, Một con đường” của Sri Lanka, đã chia sẻ những quan điểm khác nhau trong một cuộc phỏng vấn với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ.

"Ở Bangladesh hay Maldives, hợp tác với một trong hai nước thường trở thành khẩu hiệu chính trị trong các cuộc bầu cử, trong khi việc chọn Ấn Độ hay Trung Quốc không phải là vấn đề chính trong cuộc bầu cử tổng thống Sri Lanka năm 2024", ông nói. "Cuộc bầu cử này diễn ra trong bối cảnh kinh tế sụp đổ và sự chia rẽ chính trị giữa hai phe chính khiến khó có ứng cử viên nào đạt được tỷ lệ ủng hộ 51% cần thiết để giành chiến thắng quyết định."

Ranaraja nhấn mạnh thêm rằng bất kể kết quả bầu cử thế nào, Ấn Độ và Trung Quốc sẽ vẫn là những nhân tố chủ chốt trong chính sách đối ngoại của Sri Lanka. Ông lưu ý rằng Tổng thống đương nhiệm Ranil Wickremesinghe đã tìm cách cân bằng các mối quan hệ này một cách hiệu quả.

"Dưới sự lãnh đạo của ông, Sri Lanka đã nhận được các khoản đầu tư đáng kể từ Ấn Độ, điều này thể hiện khả năng của ông trong việc tạo vị thế thuận lợi cho Ấn Độ trong chính sách đối ngoại của Sri Lanka. Đồng thời, ông cũng đảm bảo rằng Trung Quốc vẫn là một đối tác quan trọng và China Investments ở các dự án lớn như Cảng Colombo và Cảng Hambantota là bằng chứng cho điều này”, Ranaraja nói.

Những cân nhắc chiến lược của Ấn Độ

Mối quan tâm của Ấn Độ đối với bối cảnh chính trị của Sri Lanka không chỉ giới hạn ở đầu tư kinh tế. Ấn Độ thường ủng hộ các ứng cử viên chính trị hoặc đảng phái phục vụ lợi ích kinh tế và an ninh khu vực của mình. Dù không rõ ràng ủng hộ bất kỳ ứng cử viên nào, nhưng Ấn Độ được cho là đang nghiêng về Tổng thống đương nhiệm Ranil Wickremesinghe, một nhân vật nổi tiếng với sự nghiệp chính trị lâu dài. Ưu tiên này được phản ánh trong chuyến thăm dự kiến ​​của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Colombo vào tháng 8 năm 2024, mặc dù chuyến thăm này sau đó đã bị hủy bỏ.

Các khu vực có đa số người Tamil ở các tỉnh phía bắc và phía đông Sri Lanka, cũng như công nhân đồn điền ở vùng núi miền trung, có lịch sử quan hệ chặt chẽ với Ấn Độ do mối quan hệ văn hóa và khu vực của họ. Các phe phái thân Ấn Độ này đã cam kết hỗ trợ cho Ranil Wickremesinghe và Sajith Premadasa, điều này có thể làm xao lãng ảnh hưởng bầu cử của họ.

Ngược lại, các nhà lãnh đạo và nhóm chính trị khác, chẳng hạn như Anura Kumara Dissanayake của Đảng Quyền lực Nhân dân Quốc gia (NPP), tin rằng liên minh với Trung Quốc sẽ mang lại lợi ích to lớn, đặc biệt là vì lý do ý thức hệ cũng như cơ hội kinh tế do đầu tư của Trung Quốc mang lại.

"Trong số các ứng cử viên chính, Anura Kumar Dissanayake rõ ràng là ứng cử viên được Trung Quốc ưu ái, và đảng của ông có những điểm tương đồng về tư tưởng với Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tuy nhiên, điều thú vị là điều đáng ngạc nhiên là chính phủ Ấn Độ đã mời Dissanayake và nhóm của ông đến trả tiền." một chuyến thăm chính thức tới Ấn Độ và gặp gỡ các nhà lãnh đạo chính trị hàng đầu của Ấn Độ”, Imran Furkan lưu ý.

Trung Quốc tiếp tục mở rộng ảnh hưởng

Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Nam Á và khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương khiến Sri Lanka trở nên quan trọng hơn bao giờ hết về mặt địa chính trị. Chiến lược của Trung Quốc đã chuyển từ các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn sang sự tham gia ở cấp cơ sở nhiều hơn, tập trung vào đầu tư cấp cộng đồng và các cử chỉ ngoại giao. Các dự án hạ tầng quy mô lớn trước đây từng gây tranh cãi vì bị chỉ trích là dự án “voi trắng”.

Uditha Devapriya, trưởng nhà phân tích quan hệ quốc tế tại Factum, một tổ chức tư vấn chính sách đối ngoại châu Á-Thái Bình Dương ở Colombo, nói với Đài Tiếng nói Hoa Kỳ:"Kể từ năm 2022, New Delhi đã đạt được những thành tựu đáng kể về viện trợ, đầu tư, văn hóa và các hình thức khác hợp tác song phương đã có những đóng góp to lớn cho Sri Lanka. Trung Quốc cũng không giữ im lặng. Nó tìm cách thể hiện mình là một nhân tố tích cực trong nỗ lực tái cơ cấu nợ đang diễn ra của Sri Lanka, đồng thời tập trung vào các dự án hợp tác quy mô nhỏ nhưng có tác động lớn. "

Cuộc tổng tuyển cử sắp tới sẽ là cuộc tổng tuyển cử đầu tiên kể từ khi cuộc khủng hoảng kinh tế và tình trạng bất ổn xã hội ở Sri Lanka nổ ra vào năm 2022, khi triều đại chính trị thống trị một thời Rajapaksa sụp đổ trước sự tấn công dữ dội của các cuộc biểu tình rầm rộ và sự sụp đổ kinh tế. Các nhà phân tích cho biết kết quả bầu cử có thể làm thay đổi sự cân bằng địa chính trị mong manh của Sri Lanka giữa hai nước láng giềng hùng mạnh trong khu vực, đặc biệt nếu Dissanayake của Đảng Quyền lực Nhân dân Quốc gia (NPP) nổi lên.

Dư luận ở Sri Lanka bị ảnh hưởng nặng nề bởi tác động kinh tế của đầu tư nước ngoài. Các khu vực được hưởng lợi từ các dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc tài trợ có thể có thiện cảm với Trung Quốc, trong khi các khu vực đang gánh nặng nợ nần hoặc căng thẳng kinh tế do các khoản vay của Trung Quốc có thể không hài lòng. Ngoài ra, những lo ngại về chủ quyền và ảnh hưởng của nước ngoài, chẳng hạn như dự án cầu đường bộ được đề xuất với Ấn Độ, cũng tiếp tục đè nặng lên tâm lý công chúng.

Namal Rajapaksa, ứng cử viên tổng thống của Đảng Mặt trận Nhân dân Sri Lanka (SLPP), duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Ấn Độ. Ông đã gặp Thủ tướng Modi và Bộ trưởng Ngoại giao Jaishankar nhiều lần. Mối quan hệ của ông với các nhân vật quan trọng ở Ấn Độ được đánh dấu bằng việc ông mời tham dự các sự kiện như khai trương đền Rama và đám cưới của tỷ phú Ấn Độ Mukesh Ambani.

Ý nghĩa địa chính trị rộng hơn

Tầm quan trọng của cuộc bầu cử ở Sri Lanka vượt qua biên giới quốc gia và ảnh hưởng đến động lực quyền lực khu vực rộng lớn hơn ở Nam Á và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Đối với Ấn Độ, việc duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Sri Lanka là rất quan trọng đối với lợi ích an ninh của nước này ở Ấn Độ Dương. Một chính phủ thân thiện ở Colombo sẽ cung cấp cho Ấn Độ một đối tác chiến lược trong khu vực như một đối trọng trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Mặt khác, Trung Quốc coi Sri Lanka là một nút quan trọng trong Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường, đặc biệt là thông qua cảng Hambantota, nơi vốn là trọng tâm đầu tư của Trung Quốc. Việc kiểm soát hoặc gây ảnh hưởng đáng kể đối với Sri Lanka sẽ tăng cường tầm ảnh hưởng chiến lược của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương, thách thức phạm vi ảnh hưởng truyền thống của Ấn Độ và có khả năng thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực.

Kết quả của cuộc bầu cử này cũng có thể có tác động rộng hơn đến quan hệ quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Hoa Kỳ ngày càng quan tâm đến khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và sự xuất hiện của một chính phủ thân Trung Quốc ở Sri Lanka có thể làm phức tạp thêm những nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm tăng cường quan hệ đối tác trong khu vực, đặc biệt là với Ấn Độ.

Udisha Devapriya bình luận thêm về điều này:"Cuộc đấu tranh chiến lược xung quanh Sri Lanka không chỉ là vấn đề song phương giữa Ấn Độ và Trung Quốc; nó là cuộc xung đột giữa các cường quốc khác, bao gồm cả Hoa Kỳ và Nhật Bản. cạnh tranh về mặt địa lý. Washington và Tokyo cũng sẽ theo dõi chặt chẽ kết quả của cuộc bầu cử vì cả hai đều muốn khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương vẫn tự do và cởi mở. "

Vị trí chiến lược của Sri Lanka ở Ấn Độ Dương có nghĩa là các cường quốc như Trung Quốc, Ấn Độ và Hoa Kỳ có lợi ích nhất định đối với sự ổn định của nước này. Kết quả sẽ quyết định không chỉ sự phục hồi và tiến bộ kinh tế của quốc đảo này trong các cuộc đàm phán về gói cứu trợ của IMF mà còn quyết định cách nước này điều hướng bối cảnh địa chính trị phức tạp trong bối cảnh căng thẳng khu vực gia tăng.